BUKAS NA LIHAM

Dear Tiyo Delo (Manoy Joe Mari Lee),

Maraming salamat sa pag-ukol ng pansin sa blogsite ko, thank you rin sa advice, very much appreciated ko. Ang totoo niyan, sentiments ko rin ‘yung mga nabanggit n’yo. Mid 70’s pa pala kayo nagsusulat, ipinapanganak pa lang ako nu’n. Hehehe! I should listen to you.

Tama lahat ng sinabi n’yo tungkol sa kalakaran sa telebisyon ngayon. Dalawang taon na akong writer sa ABS-CBN, nag-umpisa ako bilang researcher sa isang horror-reality-drama program (NGINIIIG!), tapos binigyan ako ng break na makapagsulat sa documentary version nito. Nanibago nga ako dahil ibang-iba talaga ang sistema ng telebisyon sa komiks. Sa tulad kong maraming taon ring naging komiks writer, nakaka-shock ng system ang biglang pagbabago ng medium. Dati tahimik lang akong nakaupo sa harap ng makinilya ko, bumubuo ng kuwento sa sarili kong mundo, nang mapasok ako sa TV, marami nang nakikialam sa gusto kong gawin sa scripts ko bago ko pa ito tipain sa computer. Lahat sila madada, ‘yung iba akala mo may alam sa pagsusulat kung makapagsalita, nagkataon lang na mas mataas ang posisyon nila bilang production staff, pero kahit isang sequence siguro hindi makakabuo ‘pag pinagsulat. Karamihan sa kanila ego tripper, ginagawang instrumento ang posisyon para i-satisfy ang kanilang pride. Pero dahil likas akong pasensiyoso, hinayaan ko lang na tangayin ako ng agos ng dagat-dagatang apoy sa loob ng kumpanyang nagpapakain sa’kin (hindi ng masasarap na pagkain kundi ng mga sama ng loob, hinanakit at masasakit na salita). Sabi ko sa sarili ko, darating din ang tamang panahon para sa’kin.

Totoong mahirap ang buhay sa telebisyon ngayon, bukod sa mahigpit na kumpitensiya ng mga writer, kailangan mo ring kalimutan na tao ka; nagugutom, inaantok…nasasaktan. “Dog eats dog” sa industriyang ito, matira ang matibay. Kaya nga binawasan ko na ang tiwala ko sa mga nakakasalamuha ko sa mundong nabanggit dahil makapagsiwalat ka lang kahit konti ng pinakaiingatan mong ediya, magugulat ka na lang, ipapalabas na pala ito sa mga darating na araw sa ilalim ng kredito ng mga buwayang “tagatulak ng lapis”(tagatulak dahil utusan lang sila).

Mabuti pala nu’ng araw dahil binabayaran ang writer kapag ni-replay ang sinulat niyang episode, ngayon hindi na, malalaman mo na lang na ipinalabas pala uli ‘yung pinaghirapan mo pero ni ho ni ha wala kang narinig sa mga bossing mo. Ilang beses akong naging biktima ng ganitong sistema, nu’ng malapit nang mawala sa ere ‘yung show namin, panay ang replay ng mga episodes ko, ni singkong duling wala akong nakuhang incentive. Pero kung tutuusin, dahil sa pagre-replay na ‘yun, makailang ulit silang kumita sa mga advertisers. Paano naman ang mga writer?

Nalulungkot ako sa tuwing mare-realize ko na palaging underrated ang mga manunulat, hindi makuha ang nararapat na respeto. Iilan lang sa industriya natin ang mga manunulat na binibigyan ng malaking pangalan at pagkilala, hindi alam ng lahat na marami pang karapat-dapat na bigyang pugay dahil sa dedikasyon nito sa trabaho. Para sa’kin kasi, kapag isa kang “put@#%$%” manunulat, para kang isinumpa. Bahala na kayong magbigay ng kahulugan kung ano ang ibig kong sabihin. Sa mga kasama ko dati sa nabanggit kong TV program, ako ‘yung pinaka-tahimik at pamasid-masid lang, natatawa na lang ako sa ginagawa at ikinikilos ng mga kasama ko, para bang porke nasa isang malaking kumpanya sila ng telebisyon, ang galing-galing na nila. Nu’ng naging writer na ako sa TV, mas maangas pa sa’kin ‘yung mga P.A. at researchers, parang boss kung makaasta kapag wala ang mga superiors. Badtrip! Sabi ko na lang sa sarili ko: “Kaya kong gawin ang ginagawa nila, pero ‘yung ginagawa ko, hindi nila kaya. Kahit maglupasay pa sila at magpagulong-gulong, kung wala ang magic sa kanila bilang manunulat, kahit simpleng dialogue, hindi nila magagawa!”

Marami pa sana akong gustong sabihin pero parang nagiging shock absorber at sumbungan ko na itong blogsite ko, siguro sa ibang araw naman ako magbubulgar ng mga nakaririmarim na sistema sa mundong napasukan ko. Hindi naman sa kinakagat ko ang mga kamay na nagpakain sa’kin ng medyo matagal ring panahon, gusto ko lang bigyan ng awareness ang iba kung sakaling papasukin nila ang parisukat na mundo ng mga bituin.

Tungkol po sa pagkakaroon ng sariling konsepto para sa isang teleserye tulad ng mungkahi n’yo, ilang beses ko nang pinagtangkaang gawin iyon. Sa katunayan, kung hindi nagkaroon ng problema’y tumatakbo na ngayon iyong teleseryeng pinaghirapan naming buuin ng co-writer ko sa loob ng mahigit tatlong buwan kahit walang developmental fee. Nai-depensa ko na ito kina Madam Charo Santos mismo at sa iba pang bossing ng “kapamilya” network, pumasa na sa unang screening, pero pagdating sa finals, natigok, kung ano man ang dahilan, itanong n’yo kay “Palos”.

Gusto ko talagang makapagsulat ng serye sa telebisyon dahil siyempre, mas malaki ang income kung tuloy-tuloy ang mga projects, pangalawa, ‘yung satisfaction kapag nakita mong gumagalaw sa halip na naka-drawing lang ang mga characters mo (tulad ng nasabi n’yo na rin), kaso nabuburo na ako, mahirap i-satisfy ‘yung unit head namin na pinakamakapangyarihan sa grupo, siya ang nagsasabi kung dapat i-push ang isang project o hindi, siya ang nagdidikta kung ano ang DAPAT mangyari sa takbo ng kuwento. Kaya nga nasabi ko kanina na “tagatulak” na lang ng lapis ang karamihan sa mga manunulat sa TV, iyong mga “puppet masters” ang tunay na nagmamanipula sa mga kinababaliwang subaybayang programa ngayon sa TV. Kaya kahit maganda ang konspeto mo, kung hindi niya type, walang mangyayari, magsasayang ka lang ng oras.

Padi, kung piggagamit ka saro diyan a ibang barkada ta, gagamitun ko man sana siya ta nganing makalaog ako sa limelight, si sarong katao kasi diyan ay maray na dalan para mabistong mabilis ining kapwa mo uragon. Kung dae ako magibo ning ibang paagi, magagadan ako kahahalat ning marahay na break. After man ka project na sinasabi ko, sa hiling ko madali na sakuya na makapagpresenta nin sakuyang mga konsepto, kasi may naipahiling na ako. “Dog eats dog” po, manoy.

Siguro lang, natuto na rin akong kumampay at lumangoy sa dagat-dagatang apoy na tintukoy ko kanina.

Truly Yours,

JEFFREY MARCELINO ONG